'Als boa moet je goed kunnen incasseren'
Allerlei verdachte zaken opsporen op het gebied van milieuovertredingen. Dat is in een notendop waar John Rodijk, buitengewoon opsporingsambtenaar (boa) bij Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ) zich dagelijks mee bezighoudt. Dit doet hij naast zijn werk als toezichthouder.
“Het begint vaak met het houden van toezicht. Zie ik een overtreding, dan kijk ik eerst of de overtreder bereid is om de overtreding op te heffen. Afhankelijk van het gedrag van de overtreder en de impact op het milieu kan er ook een strafrechtelijk traject worden ingezet. Als de impact op het milieu zeer dreigend of onomkeerbaar is en gaat het richting calculerend gedrag of is het crimineel gedrag, dan draai ik mijn toezichthouderspas om en toon ik mijn legitimatiebewijs buitengewoon opsporingsambtenaar. Dan begint het strafrechtelijke handhavingsproces en op dat moment is er sprake van een verdachte die een strafbaar feit gepleegd heeft.”
Milieuovertredingen
Boa’s zijn werkzaam in verschillende domeinen. Iedereen kent de boa’s in de blauwe uniformen van wie je een parkeerboete kunt krijgen. Maar ook in de natuur kun je boa’s tegenkomen of bij de Nederlandse Spoorwegen. De boa’s binnen de omgevingsdiensten focussen zich op milieuovertredingen. Als boa is John bevoegd om te onderzoeken of er strafbare feiten zijn gepleegd. Blijkt er sprake te zijn van een overtreding, dan zijn er diverse strafmaatregelen die een boa kan nemen, zoals het opleggen van een geldboete of het opmaken van een proces-verbaal. Het proces-verbaal wordt voorgelegd aan de Officier van Justitie van het Functioneel Parket in Zwolle. De officier kan dan alsnog een boete opleggen of de verdachte laten voorkomen bij de rechter.
In dit werk moet je snel kunnen schakelen. Je kunt nog zo goed voorbereid ergens naartoe gaan, maar ter plekke kan de situatie heel anders zijn.
Op onderzoek uit
Als John een bedrijf in de gemeente Apeldoorn, Epe, Voorst of Brummen, het werkgebied van OVIJ, bezoekt, is dat omdat hij zelf op een mogelijke milieuovertreding is gestuit. Een aangifte van een toezichthouder van OVIJ kan ook aanleiding zijn om op onderzoek uit te gaan. “Het kan dan bijvoorbeeld gaan om zaken op het gebied van milieuwetgeving zoals de opslag van gevaarlijke stoffen, het afvoeren van afvalstromen of keuringen,” legt John uit. Vanuit zijn ‘oog- en oorfunctie’ kijkt John altijd breder. Pikt hij signalen op van illegale bewoning of lijken zaken op het gebied van brandveiligheid niet in orde, dan geeft hij dit door aan de instanties die hierover gaan.
Ondermijning
John werkt in het kader van ondermijning ook veel samen met verschillende partijen, waaronder de gemeente, politie, Belastingdienst, waterschappen, Douane, arbeidsinspectie en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. John: “Een ondermijningscontrole is een van de dingen die we samen doen.” Deze vorm van criminaliteit is niet altijd direct zichtbaar, maar heeft wel negatieve gevolgen. Drugshandel, geld witwassen, illegale arbeid en fraude zijn voorbeelden van ondermijning. “Door kennis met elkaar te delen worden zaken die vaag zijn juist helder.”
Snel schakelen
John weet van tevoren nooit wat een werkdag hem gaat brengen. “In dit werk moet je snel kunnen schakelen. Je kunt nog zo goed voorbereid ergens naartoe gaan, maar ter plekke kan de situatie heel anders zijn. Het gedrag van mensen met wie je in gesprek gaat kan zo veranderen. En dat snap ik ook wel, want ik vertel mensen wat ze niet goed doen en wat anders moet.” Het hebben van een dikke huid is voor een boa een vereiste. “Je moet wel kunnen incasseren en vooral niet persoonlijk opvatten hoe mensen richting jou reageren. De reactie is vaak tegen de organisatie die je vertegenwoordigt. En geloof me, niemand vindt het leuk om te horen dat ze verplicht zijn om iets te doen of juist te laten. Maar boa zijn binnen een omgevingsdienst is gewoon een prachtig vak. Je moet houden van juridische vraagstukken en goed kunnen schakelen van bestuurs- naar strafrecht. Het mooiste compliment is als iemand zegt ‘dank je wel’, terwijl die persoon net daarvoor een boete van me heeft gekregen. Het gaat om de uitleg waarom iets strafbaar is en niet dát het strafbaar is,” besluit John.